มนุษย์กับการสูญเสีย

โดยทั่วไปแล้วธรรมชาติของมนุษย์คือการเคยชินกับการได้รับ มากกว่าที่จะเคยชินกับการสูญเสีย เรามักมองว่าการได้รับเป็นเรื่องที่สมควร เป็นเรื่องปกติ แต่การสูญเสียกลับถูกมองว่าไม่สมควรและไม่ปกติ เมื่อเราเกิดความสูญเสียขึ้น เราก็มักรู้สึกอึดอัดใจและเจ็บปวด และเมื่อสูญเสียมากขึ้น ความรู้สึกที่อึดอัดใจจะยิ่งทวีคูณขึ้น เรามักจะตั้งใจที่จะจัดการเพื่อที่จะได้รับคืนเพื่อชดเชยสิ่งที่สูญเสียไป ในจินตนาการของเรา เส้นทางชีวิตดูเหมือนจะถูกกำหนดด้วยชุดของ ‘การได้รับ’ ในขณะที่การสูญเสียถูกมองว่าเป็นความผิดพลาดที่ต้องลบออก

การสูญเสียเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต

ความจริงพื้นฐานนั้นง่าย การสูญเสียก็ถือเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติอย่างหนึ่งของชีวิต ชีวิตทั้งหมดคือกระบวนการที่เราได้รับและสูญเสียอย่างต่อเนื่อง โดยประเมินในแง่ของผลลัพธ์สุดท้ายแล้ว การสูญเสียกลับมีความสำคัญมากกว่าการได้รับ ในท้ายที่สุดเราจะต้องสูญเสียสิ่งที่มีค่าที่สุดในชีวิต นั่นคือ ‘ชีวิต’ และตามมาด้วยการสูญเสียทุกอย่างที่เราได้รับในชีวิต ส่วนนึงการสูญเสียอาจดูเหมือนเกิดขึ้นโดยบังเอิญ เช่น การเกิดภัยพิบัติหรือความสูญเสียจากสาเหตุต่างๆ แต่ก็เป็นเนื้อหาสำคัญในชีวิตที่ยากจะหลีกเลี่ยง “ชีวิตมีทั้งสุขและทุกข์” เมื่อเกิดมาเป็นมนุษย์แล้ว เราก็ต้องเตรียมตัวที่จะเผชิญกับทั้งสองอย่างนี้

ความเข้าใจในความสูญเสีย

ดังนั้นจึงเห็นได้ชัดว่า การไม่เคยชินกับการสูญเสียนั้น แสดงถึงการขาดความเข้าใจในชีวิต คนที่มุ่งมั่นแค่จะได้รับอย่างเดียว โดยไม่คิดถึงการสูญเสีย ดูภายนอกอาจจะดูเหมือนมีความกระตือรือร้น แต่ภายในกลับมีความเปราะบางง่ายต่อการล้มลงเมื่อพบความสูญเสียครั้งใหญ่ ในศาสนาทั้งทางตะวันออกและตะวันตกมีแนวคิดเรื่องการบริจาค ซึ่งในความเข้าใจของฉัน การบริจาคนั้นหมายถึงการสอนให้คนลดละความโลภ ไม่ยึดติดในทรัพย์สิน และไม่ยึดติดกับสิ่งที่มีอยู่นอกตัวเรา รวมถึงชีวิตในโลกนี้เอง

การมีจิตวิญญาณที่เหนือกว่า

ด้วยเหตุนี้ ทำให้เข้าใจว่าทำไมพุทธศาสนาจึงให้ความสำคัญกับการบริจาคเป็น “ขั้นตอนแรก” ในการเดินจากฝั่งที่หลงผิดไปยังฝั่งที่บรรลุธรรม เพราะพุทธศาสนามีหลักการคือ “ไม่มีตัวตน” เนื่องจาก “ตัวตน” ไม่มีอยู่ จึงไม่มี “ของของฉัน” สิ่งต่างๆ ไม่มีเจ้าของแม้แต่ตัวเรายังไม่มีเจ้าของ ดังนั้นเราจะมีความกังวลเรื่องการได้รับหรือสูญเสียอะไรได้อย่างไร? แน่นอนว่าพุทธศาสนาเป็นปรัชญาที่ค่อนข้างมองโลกในแง่ร้ายและไม่ควรจะส่งเสริม แต่ในทางกลับกันสำหรับคนที่มีจิตใจเข้าถึงโลกมากเกินไปมันอาจจะกลายเป็นยาที่จำเป็นในการกระตุ้นความรู้สึกตื่นตัว

การยอมรับความจริง

เราสามารถที่จะมุ่งมั่นในสังคมได้ แต่ในใจลึกๆ เราควรเก็บรักษาความรู้สึกที่เป็นกลางไว้ เพื่อให้เราสามารถชื่นชมรสชาติต่างๆ ของชีวิตอย่างสงบ โดยไม่เว้นแม้แต่รสชาติของการสูญเสีย สิ่งที่ฉันสูญเสียไปแล้ว มันไม่สามารถกลับมาได้ และ แม้ว่าฉันจะได้รับสิ่งใหม่ แต่สุดท้ายฉันก็ต้องสูญเสีย สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การที่ฉันคงจะสูญเสียตัวตนของฉันในที่สุด ถ้าเป็นเช่นนั้น ฉันจะให้ความสำคัญกับการได้รับหรือสูญเสียไปทำไม? ทุกสิ่งที่ได้มา รวมถึงชีวิตของฉัน ฉันสามารถนำมาทดลองได้ แค่จะสูญเสียในเวลาอันใกล้เท่านั้น

การลดความยึดติด

เรามักจะเชื่อว่า สิ่งที่ได้รับมาแล้วคือของเรา และเมื่อสูญเสียไปเราจะรู้สึกว่าเราสูญเสียจริงๆ ในความเป็นจริง ทุกสิ่งล้วนเปลี่ยนแปลง ไม่มีสิ่งใดที่สามารถเป็นของเราได้จริง เมื่อได้รับทุกสิ่งในโลก ในขณะที่เราจะต้องส่งมอบทุกอย่างเมื่อเราตาย การมีชีวิตที่มีการได้รับและสูญเสียอย่างต่อเนื่อง และคุ้นเคยกับมัน ก็ทำให้เราสามารถเผชิญหน้ากับความตายได้อย่างสงบ การยอมรับความจริงได้ดีกว่าความทุกข์จากการสูญเสียในจิตใจของเรา